Boyun Ağrısı Nedir?
Boyun ağrısı, sıklıkla servikal (boyun) omurga yapısının aşırı veya yanlış kullanımına bağlı gelişen bir problemdir. Nadiren sistemik bir hastalığın belirtisidir. Ağrı şiddetli olsa da çoğunlukla 1-2 haftada azalır ve büyük çoğunluğu, 8-12 hafta içinde geçer.
Zor bir pozisyonda uyku sonrası, boyunda gerilmeye bağlı akut boyun ağrısı oluşabilir. Boyun ağrısı sadece boyunda olabilir veya kola doğru yayılabilir (radikülopati). Tüm yaş gruplarında boyun ağrısı gelişme riski vardır. Uzun süre bilgisayar ekranına bakarak bir yerde oturmak, boyun ağrısı riskini artırır. Nüfusun yaklaşık %10'u her yıl boyun ağrısından yakınır; kadınlarda, erkeklere göre biraz daha fazladır.
Boyun Ağrısının Sebepleri Nelerdir?
Kronik (uzun süreli) boyun ağrısı; genellikle boynun mekanik yapısının bozulması (boyundaki C şeklindeki hafif eğriliğin kaybolup düzleşmesi gibi) veya yaşlanmayla omurlar üzerinde gelişen değişikliklere bağlı oluşur. Boyun ağrısı vakalarının sadece %10'u, ankilozan spondilit, polimiyaljiya romatika (iltihaplı ağrılı kas hastalığı), romatoid artrit (iltihaplı eklem romatizması), tümör veya enfeksiyonlar gibi sistemik hastalıklarla ilişkilidir.
En fazla boyun ağrısına neden olan mekanik nedenler şunlardır:
- Genellikle uzun süre bilgisayar ekranı başında oturanlarda kas tutulması olur. Zor bir pozisyonda uyku sonrasında (kanepe veya koltukta uyuma gibi), uzun süreli el işi yapmak veya yoğun stres veya gerginliğe bağlı boyun ağrısı oluşabilir.
- Osteoartritte, omurganın omurları arasındaki disklerin daralmasıyla, sinire bası sonucunda ağrı gelişebilir. Omurga üzerlerinde gelişen kemik çıkıntının (osteofit) baskısıyla da ağrı oluşabilir. Sinir basısının yerine bağlı olarak ağrı, boyun veya kolda hissedilebilir.
- Fıtıklaşmış omurlar arasındaki diskler, boyun ağrısından çok kol ağrısına neden olur. Boyundaki bir sinirin sıkışması sonucu kola yayılan şiddetli ağrı hissedilir. Disk hernileri (fıtıkları), sinirin fonksiyon kaybına bağlı; refleks kaybı, his veya kas gücü kaybına neden olabilir.
- Spinal darlık nedeniyle, spinal kordun (servikal miyelopati) sıkışması, ağrıya neden olur. Şişkin disk, kemik çıkıntısı veya spinal bağın kalınlaşması, kanalda daralmaya yol açabilir. Sadece boyun ağrısı değil, bacaklarda uyuşma, güçsüzlük, mesane veya rektum kontrolünün kaybı gibi yakınmalara da neden olabilir.
- Whiplash (kamçı darbesi); en sık arkadan darbeli araba kazalarında, boynun yumuşak dokularında aniden hızla, ileri ve geri hareketinde yaralanmasıyla oluşur. Bu kazalar ile ilişkili ağrı ve sertlik, genellikle yaralanmadan 24-48 saat sonra gelişir.
Boyun Ağrısının Nedeni Nasıl Teşhis Edilir?
İyi bir anamnez ve fizik muayene, boyun hastalıklarının tanısına doğru yaklaşımın önemli bir parçasıdır. Direkt boyun grafileri (röntgen filmleri) istenebilir. Bazı durumlarda, başlangıç tedavisine yanıt vermeyen bireylerde, manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ve bilgisayarlı tomografi ile, boyundaki fırlamış diskler, spinal darlık, tümörler gibi nedenler görüntülenebilir.
Boyun Ağrısı Nasıl Tedavi Edilir?
Kas spazmına bağlı boyun ağrılarında, hareketli olmak, boyun ağrısı tedavisinin önemli bir parçasıdır. Boyunluk kullanımı minimum düzeyde tutulmalıdır.
Boyun ağrısında düzenli egzersiz ile boynun hareketi sağlanmalıdır. Aşırı ağrılı olgularda, sıcak duş altında bu egzersizler yapılabilir. Ağrı başlangıcından itibaren ilk 48 saat içinde ağrılı bölgeye uygulanan 5-10 dakikalık buz masajı kasları gevşetir. 48 saat sonrasında ise sıcak uygulama faydalıdır. Asetaminofen ve steroid olmayan anti-enflamatuar ilaçlar (NSAİİ) gibi ağrı kesiciler, sıklıkla boyun ağrısı ataklarını kontrol etmek için yeterlidir. Kas gevşeticiler, kas spazmı nedeniyle hareket kısıtlığı çekenlerde yararlı olduğu gösterilmiştir.
Boyun ağrısı çeken hastaların küçük bir kısmında, özellikle kol ağrısı veya spinal kord bası bulguları olan hastalara, servikal omurga cerrahisi gerekir.
Boyun Ağrısı Çekenlere Öneriler
- Boyun ağrısı ile yaşamanın en iyi yolu bunu engellemeye çalışmaktır. Saatlerce bilgisayar başında oturmayın. Otururken yarım saatte bir boyun kaslarınızı gevşeten egzersizler yapın. Eğer sigara içiyorsanız, bırakın. Sigara boyun ağrısına yatkınlık sağlayan bir faktördür. Eğer kilolu iseniz, fazla kilolarınızdan kurtulun. Vücudunuzu egzersiz ve doğru beslenerek koruyun.
(Prof. Dr. Nuran Türkçapar, Güncelleme Mart-2022)
