Antinötrofil sitoplazmik antikorlar (ANCA), kan hücrelerinden nötrofillerin ve monositlerin sitoplazmik granüllerinde bulunan antijenlere karşı oluşan otoantikorlardır. ANCA testi genellikle ANCA ile ilişkili vaskülitler diye adlandırılan bir grup küçük damar vasküliti hastalıklarının tanısında kullanılır. Bunlar Wegener granülomatozisi, Churg-Strauss sendromu ve mikroskobik polianjiitidir. En fazla kullanılan testler; tarama amacıyla immün flöresin test (IFT/IFA) ile kan düzeyi ve alt gruplarını belirlemek için kullanılan enzim immün assay (EIA/ELISA) testleridir.
Her ANCA pozitif EIA testi, mutlaka IFA testi ile doğrulanmalıdır; çünkü bazen EIA ile yalancı pozitiflikler olabilir. ANCA testlerinin sonuçları dikkatli bir şekilde yorumlanmalı ve çeşitli faktörler (ANA pozitiflikleriyle karışmaması için etanol ve formalin fiksasyon testleri yapılmalı) dikkate alınmalıdır. P-ANCA pozitifliği, ANCA ilişkili vaskülitler dışında; iltihabi barsak hastalıkları (Crohn ve ülseratif kolit), romatoid artrit gibi diğer inflamatuar hastalıklarda da pozitif bulunabilir. ANCA ilişkili vaskülit tanısını doğrulamak için, çoğunlukla etkilenen bölgeden (akciğer, böbrek, burun, boğaz, kulak, sinir gibi) biyopsi alınması gerekir. ANCA’nın negatif olması, vaskülit tanısını dışlamaz. ANCA testi kanda bakılır ve açlık gerektirmez.
Aşağıdaki tabloda, bazı vaskülit türlerinde görülebilecek pozitiflik oranları verilmiştir.
|
Hastalık |
c-ANCA (PR3 antikorları) paterni olan hastaların % |
p-ANCA (MPO antikorları) paterni olan hastaların % |
|
Polianjitli granülomatoz (GPA) |
%90 aktif hastalıkta, %60-70 aktif hastalık yokken de pozitif |
%10'dan az |
|
Mikroskobik polianjit |
%30 |
%60 |
|
Churg-Strauss sendromu |
Nadir |
%50-80 |
|
Poliarteritis nodosa |
Nadir |
Nadir |
ANCA seviyeleri zamanla değişebilir ve bazen hastalık aktivitesini ve/veya tedaviye yanıtı izlemek için kullanılabilir. Bazen hastalık iyileşse bile ANCA pozitif kalabilir.
(Prof. Dr. Nuran Türkçapar, Güncelleme Mart-2022)
IFT’de ANCA pozitif örnek
