Romatoid faktör (RF), bağışıklık sistemi tarafından üretilen bir otoantikordur. Peki otoantikor ne demek? Normalde antikorlar (sıvısal bağışıklık) bakteri, virüs gibi vücuda zararlı bakterilere karşı savaşmak için üretilir. RF gibi otoantikorlar ise, vücudun kendi hücre veya dokularının bazı yapılarına karşı üretilir ve onlara saldırarak inflamasyona (yangıya) neden olurlar. RF, IgG’nin Fc yapısına karşı oluşan genellikle IgM veya IgG tipi antikorlardır.

Romatoid Faktör testi, sıklıkla nefelometrik yöntemle sayısal olarak saptanır. Testi yaptırmak için aç olmanız gerekmez. RF testi, en fazla romatoid artrit (en sık görülen iltihaplı eklem romatizması) hastalarında pozitif bulunur. Ancak anti-CCP (anti-siklik sitrulinated protein) antikorları, romatoid artrit tanısında RF’den daha fazla hastalığa özgüdür. Romatoid artritli hastalarda, hastalığın erken döneminde %50 hastada RF testi pozitif iken, daha uzun süreli hastalık varlığında (5 yıl ve daha fazla) %80-90’lara varan oranlarda testte pozitifleşme olur. RF diğer tüm otoimmün hastalıklarda da pozitif olabilir. RF testi, bazen sağlıklı kişilerde de %5-15 oranında (yaşlanmayla pozitiflik oranı artar) pozitif olabilir. Eklemlerinde ağrı yakınmaları olan bir hastada, romatoid artrit ve diğer otoimmün hastalık varlığını araştırmak amacıyla tarama testi kapsamında istenir.

Romatoid faktör en fazla romatoid artrit hastalığı için önem taşır. Diğer sistemik otoimmün romatizmal hastalıklar (lupus, Sjögren sendromu, juvenil kronik artritler, skleroderma gibi) veya organa özgü otoimmün hastalıklarda (Hashimato troiditi, otoimmün hepatit, gibi) pozitif olabilir. Enfeksiyoz mononükleoz (halk arasında öpücük hastalığı olarak da bilinir), tüberküloz, hepatit C dahil bazı enfeksiyonlardan sonra pozitifleşebilir. Lösemi ve bazı kanserlerde yine pozitif olabilir.

Doktorunuz tarafından genel kontrol amacıyla verdiğiniz testlerinizde RF pozitif çıktığında hemen telaşlanmayın. Eğer belli bir şikayetiniz yoksa, muayene ve diğer rutin tarama testleriniz (kan sayımı, kan biyokimyası, troid testleri, hepatit testleri gibi) normalse, bu pozitifliğin bir anlamı yok demektir. Herhangi bir şikayetiniz varsa, bir iç hastalıkları ve romatoloji uzmanına başvurmanız halinde, sizdeki bu pozitifliğin nedeni ortaya belirlenecektir. Sağlıklı günler dilerim

(Prof. Dr. Nuran Türkçapar, Güncelleme Mart-2022)